‘Waar kom je vandaan?’ vroeg de koning. ‘Uit de rotskloven waarin het goud woont,’ antwoordde de groene slang. ‘Wat is heerlijker dan goud?’ vroeg de koning vervolgens. ‘Het licht’, antwoordde het dier. ‘Wat is verkwikkender dan licht?’ klonk daarop. ‘Het gesprek’, zei de slang. Glimlachend diepten we deze drie vragen uit onze herinnering op. Ze stammen uit Het Sprookje dat Goethe zes jaar na het begin van de Franse revolutie schreef, nadat hij met zijn vriend Schiller de gebeurtenissen rond die bloedige omwenteling had bestudeerd.

Er valt nog een vierde vraag te stellen, want waarom verkwikt het gesprek?

In deze fase van mijn project Start to Change the World! zoek ik doelbewust het gesprek. Dit keer sprak ik Lisette, een van de priesters van onze kerk. De tijd waarin mensen in eenzaamheid hun gedachten konden uitspinnen, is voorbij. Nu we het spinnen beheersen, kunnen we gaan netwerken en weven. Afgelopen zondag zetten Lisette en ik die twee sociale vaardigheden dan ook centraal. Het viel ons op dat de flexibiliteit van netwerken haaks staat op de rigide, piramidale structuren uit het verleden. Nog in Plato’s ideale staat waren het wijze heersers die top-down aan een rechtvaardige samenleving bouwden. Maar een piramidale structuur in onze tijd? Wie kan tegenwoordig nog alles overzien, zijn tegenstanders overtuigen en nieuwe idealen in praktijk brengen? Lukte het een staatsman als Obama dit te doen? Of lukt het de paus om schanddaden door clerici voortaan te voorkomen? Hoe goedwillend een CEO of staatsman ook is, het lijkt erop dat bestaande structuren en gewoonten zijn handen effectief knevelen.

Het eigentijdse van een netwerk is dat de hiërarchie ontbreekt en iedereen kan aanknopen. Mits je natuurlijk een draad hebt. Het spinnen en behoeden van draden vraagt concentratie, want als je even niet oplet, raken ze verward en kunnen ze breken. Goede netwerkers houden de lijn van hun verhaal en de lijnen van anderen vast. Ze spannen als het ware een schering op en weven daar de in het gesprek aangereikte draden doorheen. Afwisselend luisterend en sprekend, ontstaan er zo kleurrijke weefsels met beweeglijke patronen. Netwerken en weven gaan hand in hand. Door met anderen in gesprek te gaan, weven we toekomstbeelden. De nieuwe mogelijkheden die door dit gezamenlijke weven ontstaan, kunnen ons tot nieuwe initiatieven inspireren. Dankzij die onverwacht geschonken verwijding van ons blikveld voelen we ons opgebeurd en verkwikt. Wat verstard was, kan weer gaan stromen.

Om dit verkwikkende effect beter te begrijpen, keerden Lisette en ik aan het einde van ons gesprek naar Goethe terug. Als je zijn beeldrijke sprookje op je in laat werken, ontdek je dat de groene slang ook de vierde vraag beantwoordde. Wat ons in het gesprek verkwikt, is de liefde. Zij alleen kan bruggen weven tussen mensen, een toekomst aan het verstarde verleden knopen. Als passie mee mag spelen, brengt ze ontwikkeling op gang.

Aangepast op 15 maart 2023