Deze blog is een vervolg op Van wijsheid naar vernuft.

De hedendaagse crises markeren een dieptepunt op de ontwikkelingsweg die de mensheid bewandelt. Onze kijk-grijp mentaliteit heeft verstrekkende gevolgen voor de Aarde en al haar bewoners. In veel opzichten lijkt de situatie op een midlifecrisis. Het oude werkt niet meer, maar wat dan wel?

Mondiaal gezien wonen er tegenwoordig meer mensen in de stad dan daarbuiten. Logisch, want steden bieden een toekomstperspectief^[1]. Zo niet voor jou, dan wel voor je kinderen. Sinds machines en automaten massaproductie mogelijk maken, kosten spullen bijna niets. Om nieuwe markten te ontsluiten, mogen steeds meer mensen in de welvaart delen. Dat werkt verslavend. Net als rupsje nooitgenoeg willen we allemaal steeds meer. Zelfs auto’s en vliegvakanties komen geleidelijk binnen ieders bereik, ook van werknemers in eerdere lagelonenlanden. Helaas hebben robots en machines net als mensen voeding nodig. Om hierin te voorzien, kappen we wouden, graven we mijnen en boren we gretig naar olie en gas. Bij elk productieproces komen warmte, koolzuur en roet vrij. Met de mondiaal stijgende productie verandert het klimaat en neemt de vervuiling toe. Onze welvaart stoelde altijd al op uitbuiting. Eerst van slaven, toen van arbeiders, nog steeds van lagelonenlanden, maar altijd van de natuur. 

Dit patroon van steeds maar meer, doorbreken we pas wanneer we ons waarnemen en denken verlevendigen. Zulk levend denken leren we niet in onze onderwijsinstellingen. Die richten zich primair op de ontwikkeling van het objectieve, wetenschappelijke denken dat ons tot nu toe zoveel welvaart bracht. Ons denken is op die manier geschoold. Het kristalheldere, kritische denken dat we zo verwerven, doodt de fantasie waarover we als kind beschikten. Stap voor stap knipt dit denken ons los van onze omgeving tot we daar vrij tegenover staan. Dood denken maakt ons doelgericht en technisch bekwaam maar slaat ons tegelijkertijd met blindheid. We verliezen onze medeschepselen, onze oorsprong en ons doel uit het oog. Daarmee verdwijnen ze ook uit ons hart. 

Gelukkig kan ons denken opleven. Westerse meditatie, zoals die in kloosters werd toegepast, is een beproefd hulpmiddel om dit te realiseren. Regelmatige oefening leidt opnieuw tot het fantasierijke, levendige denken waarover kinderen van nature beschikken. Dan ook breekt er een moment aan waarop je schouwt, wat alchemisten de prima materia noemden: een ongeactualiseerde substantie met potentie. Voor je geestesoog verschijnt een Wereldfase waarin alles nog wordend is. Daarboven draagt de Wereldziel het lichtend scheppingswoord.

Je ziet het keerpunt in de tijd. 

Verbind je je vervolgens met dit licht, dan vat je leven vlam^[2]. In dit louteringsvuur verlies je je ego en vind je jezelf als wereldburger terug. Als denkend individu was je afgesneden van het grote geheel. Als voelende wereldburger verenig je je ermee. Het is een ervaring die op een goed huwelijk lijkt. Je bent vrij en tegelijkertijd in liefde met elkaar verbonden. 

Uit ervaring weet ik dat dit tot de pendelende beweging leidt die ik in eerdere artikelen met een ademhaling vergeleek. Een harte-longen-slag. Denken maakte ons vrij, maar leidde tot uitbuiting van anderen. Dankzij ons liefhebbende hart kunnen we ons heldere denken in dienst stellen van het grote geheel. 

---

^[1] Zie hiervoor onze koninklijke toekomst alinea 2 en noot 1.

^[2] Zie voor een toelichtende beschrijving de blog Op vleugels gedragen.