We kennen Goethe vooral als schrijver en dichter. Zijn natuurwetenschappelijk onderzoek naar kleuren en planten is helaas veel minder bekend. De onderzoeksmethode die Goethe hanteerde, was voor die tijd uniek. Hij nam een plant aandachtig waar en zocht vervolgens naar de samenhang tussen zijn waarnemingen. Daarbij hield hij zijn oordelen en verklaringen zoveel mogelijk terug en ging hij steeds uit van het geheel. Zo trachtte hij het wezen van de plant of de Platonische idee (eidos) te vatten.

We kunnen Goethe een fenomenoloog noemen. Als onderzoeker liep hij vooruit op de filosofische stroming van de fenomenologie die door Edmund Husserl (1859 – 1938) is geïnitieerd. Husserl inspireerde tal van filosofen, waaronder Hannah Ahrendt, Martin Heidegger, Emmanuel Levinas, Jean-Paul Sartre en paus Johannes Paulus II (dr in de filosofie).

Fenomenologie plaatst het denken in de ervaring, zodat we samenhang gaan zien. De verworven kennis is niet objectief, maar intersubjectief. Daarom is het belangrijk om onbevangen waar te nemen. Lukt dit, dan kunnen er na verloop van tijd levendige beelden ontstaan. Goethe verkreeg op die manier het beeld (de idee) van de oerplant.

Deelnemers aan de workshop ‘Karakteriseren en verbeelden met Goethes plantenleer’ gaan deze manier van waarnemen en verbeelden oefenen.

Een workshop van drie kwartier door Annemarie Sijens voor Vrienden van de ISVW op 23 juni 2019